Je kent het wel. Je klant lijkt het eerste half uur van jullie ontmoeting nog te moeten landen. Of hij (of zij natuurlijk…) heeft nog een heel verhaal te vertellen voordat jullie to the point kunnen komen. Je klant is gestresst of misschien wel kortaf, teleurgesteld of apathisch. Het kan allemaal voorkomen. Terwijl jij je erop ingesteld had om deze sessie eens lekker te gaan knallen, moet je eerst een half uur zelf hard werken om weer tot een werkbare situatie te komen.
De wens om effectiever te werken
Laat ik voorop stellen dat je in coaching werkt met wat er is en vooral wat mij betreft als dat het doel dient. Dus als je klant gestresst is, dan doe je iets met die stress, zoals deze onderzoeken of erover praten of wat het is dat jij dan ook doet. Dat neemt echter niet weg dat je soms de gedachte “kan dit niet wat sneller of effectiever”? kunt hebben. Hetzelfde geldt voor het resultaat van de sessies, kun je ervoor zorgen dat er meer blijft hangen, je sneller en dieper kunt werken met iemand en hier niet veel tijd voor hoeft in te passen in je sessie? Ik denk van wel.
In deze blog neem ik je mee in een simpele manier om meer impact te creëren met je klant, door te werken met de juiste ademhaling. En ik vertel je uiteraard waarom dit zo effectief is voor jou en je klant.
Ademhaling is de laatste tijd erg in opkomst als methode of hulpmiddel van coaching en dat is niet gek, want ademhaling is ontzettend effectief. Als je ooit bijvoorbeeld de ademhaling van Wim Hof hebt gedaan, dan weet je hoeveel impact een korte ademhalingsoefening kan hebben. Dit komt omdat ademen onlosmakelijk verbonden is met de staat van ons autonome zenuwstelsel. En de staat van ons autonome zenuwstelsel bepaalt direct hoe we leren, reageren en waarnemen. Invloed op de staat van ons zenuwstelsel is dus invloed op onze waarneming, reactie en ons leerrendement!
Ons autonome zenuwstelsel uitgelegd
In het kort: door je hele lichaam lopen netwerken die je organen, spieren en hersenen met elkaar verbinden en laten communiceren. Deze netwerken, ook wel bekend als zenuwen, zorgen voor communicatie doordat er signalen doorgegeven worden tussen de cellen waaruit ze zijn opgebouwd: zenuwcellen, ook wel neuronen genoemd. We spreken dus ook wel van netwerken van neuronen of ‘neurale netwerken’.
Zo gebruikt je oog neuronen om licht te verwerken en die informatie door te geven aan je brein. Je spieren krijgen via je neuronen signalen dat ze moeten samenspannen of ontspannen. Het voelen van pijn als je je teen stoot komt doordat je neuronen in je teen hebt die registreren dat je voet te hard tot stilstand komt tegen de stoeprand. Alle informatie die in ons lichaam verwerkt en doorgegeven wordt, gaat via aan elkaar verbonden neuronen. Dit complete pakket van neurale netwerken die signalen doorgeven en verwerken noemen we heel passend: je zenuwstelsel.
Nu is het zo dat een groot deel van jouw zenuwstelsel helemaal buiten jou om functioneert. Wat maar goed is ook misschien. Dat deel wat volledig zelfstandig opereert noemen we dan ook het autonome zenuwstelsel en het regelt bijvoorbeeld je hartslag, ademhaling en spijsvertering.
Deze connectie is belangrijk om te onthouden. Jouw autonome zenuwstelsel is dus verbonden met je hart, je ademhaling, je buikorganen, maar ook met je hersenen. Ons autonome zenuwstelsel is te verdelen in 2 systemen die elkaar in evenwicht houden. Een activeringsdeel genaamd het (ortho)sympathische zenuwstelsel en een rust en herstel deel genaamd het parasympathische zenuwstelsel.
Het sympathische zorgt er dus voor dat je in actie kan komen en blijven, bijvoorbeeld als je op de fiets een plots overstekend kind ziet, of als je een sportprestatie moet leveren. Het wordt ook wel het fight or flight systeem genoemd, omdat het je lichaam in de actiestand brengt. Hartslag, ademhaling, spierspanning zullen allemaal omhoog gaan en je voelt je ineens alerter bijvoorbeeld. Ook bij stress is dit sympathische systeem actief.
Het parasympathische systeem zorgt ervoor dat je je ontspannen voelt, je na het bijna-fietsongeluk weer een normale hartslag krijgt en na het sporten je spieren zich herstellen. Het is je rust- en herstelsysteem. Je hartslag en spierspanning worden lager en je spijsvertering komt op gang. Je voelt je over het algemeen relaxt of ligt misschien zelfs lekker te slapen.
Wat is hiervan nu de implicatie voor coaching?
Generaliserend kun je zeggen dat stress en ons sympathische systeem onze focus vernauwt en ons creatief leervermogen vermindert. Het is immers gericht op overleven, niet op leren en leven.
Hoewel het nu misschien verleidelijk is te denken dat je mensen dan zoveel mogelijk naar dat parasympathische systeem wil hebben, is het maar de vraag of dat juist is. Je wil immers dat je klant zoveel mogelijk profijt heeft van een sessie en dat er zoveel mogelijk blijft hangen. Dat lukt niet optimaal. Vraag jezelf maar eens af of jij in de sauna in de optimale leerstemming bent. Ook onze freeze-reactie en depressie worden geassocieerd met dit deel van het zenuwstelsel. Te veel parasympathisch is dus niet goed.
De kunst is om een tussenweg te vinden, een staat van lichamelijke balans bij de klant. Nu is dit wat veel coaches zich natuurlijk ook wel realiseren. Je moet de klant uit de stress halen of in beweging krijgen. Dus gaan we in gesprek om te kijken hoe we voor minder stress kunnen zorgen of voor meer motivatie. We stellen vragen of geven informatie of opdrachten.
Maar neem hierin nu eens mee dat de staat van het autonome zenuwstelsel bepaalt hoe we informatie verwerken. Dus als iemand gestresst of apathisch is, verwerkt hij informatie anders dan wanneer hij in zijn normale doen (balans) is.
Stel, je klant heeft net voordat hij naar jou kwam een hele hoge rekening gekregen en kan hierdoor niet op de vakantie die hij gepland had. Hier is hij mega boos en teleurgesteld over. Dat zorgt voor stress en is mogelijk iets waar je dan in het gesprek aandacht aan besteedt, omdat dit nu zijn aandacht heeft. Na een half uur ziet hij in dat het niet het einde van de wereld is en dat er ook andere manieren zijn van vakantie vieren. Zijn zenuwstelsel is weer in balans, hij kan zelf weer relativeren en creatieve oplossingen bedenken. Goed gedaan. Of niet? Want wat als je nu eigenlijk met deze klant aan iets totaal anders werkt? Is het dan niet zonde van dat half uur?
Is het dus niet zinvoller om eerst iets te doen waardoor het zenuwstelsel weer in balans komt, voordat je vragen gaat stellen of aan het werk gaat?
En mensen, dit is maar een voorbeeld. Ik weet dat er honderd manieren zijn en dat je het waarschijnlijk heel anders zou aanpakken. Want wij coaches zijn soms nogal eigenwijs, filosoferen er graag op los en laten onze mening graag horen. Dus als je nu iets denkt in de trant van, ja dat zou ik anders doen, of ik weet echt wel wat ik dan zou doen, neem even het volgende in overweging:
Zonder stress in het lijf, geeft iemand mogelijk andere antwoorden, of ziet iemand andere opties. Iemand die in balans is leert makkelijker, ervaart anders en reageert dus ook anders op zijn omgeving.
Wat jij als coach dus ook inzet, wat je ook doet: Alles komt beter tot zijn recht als iemands autonome zenuwstelsel (ANS) in balans is. Dus hoe sneller jij dat kunt bereiken, hoe beter. Balans zou het startpunt van een sessie moeten zijn, niet het streven!
Hoe bereik je snel balans?
Start je sessie eens met deze simpele oefening: 3 minuten gebalanceerd ademhalen samen met je klant.
Met jouw ademhaling beïnvloed je namelijk je autonome zenuwstelsel (ANS). Inademen is het activeren van het sympathische systeem en uitademen van het parasympathische systeem. Door die op elkaar af te stemmen kun je dus van stress naar ontspanning (bijvoorbeeld bij Yoga en meditatie, waar je vaak lang uitademt), of van apathie naar alertheid (bijvoorbeeld bij de Wim Hof ademhaling, waarbij je lijf gaat tintelen en je alert en helder wordt).
De oefening
Wij willen echter geen alertheid of ontspanning met onze klant, maar balans. Hiervoor gebruiken we een gebalanceerde ademhaling. Ofwel: even lang in- als uitademen.
Wetenschappelijk gezien is een ritme van ongeveer 6 tellen in- en 6 tellen uitademen het beste, maar het gaat er vooral om dat het comfortabel is, dus als jij een ander tempo neemt wat prettiger voelt, helemaal prima, als het maar even lang in en uit is. Onze 2 systemen worden hiermee op elkaar afgestemd, onze hartslag gaat een mooi regelmatig patroon vormen, onze spieren en ons lichaam raken in balans. Ook op het niveau van stoffen als adrenaline, dopamine en serotonine ontstaat balans in je lichaam. Jij merkt dit, doordat je je rustig voelt, maar wel bewust bent van je lijf.
En dit is precies waar jij jouw klanten ook wil hebben toch? In rust, maar bewust. In staat om te focussen op wat belangrijk is, niet op de stress zelf. In staat om na te denken en te reflecteren, niet onverschillig of afgeleid.
Probeer het zelf eens. Doe de oefening en merk eens op wat er gebeurt.
Vervolgens daag ik je uit om een aantal sessies te starten met deze ademhaling. 3 minuten met je klant. Inchecken noem ik het. De sfeer is meteen anders, het gesprek is meteen anders, je resultaten zullen meteen al anders zijn.
Sterker nog, je leert je klant meteen een simpele en effectieve methode om zelf zijn/haar stress aan te pakken. Iets wat je iedere dag kunt oefenen. En hoe vaker je het doet, hoe meer je het integreert in je lijf. Want net zoals je je spieren kunt trainen met sporten, kun je je ANS trainen met ademhaling, waardoor je je relaxter zult voelen en beter in staat bent uitdagingen het hoofd te bieden. Natuurlijk hoef je je niet alleen te beperken tot je klanten, stel je voor dat jij zelf vaker en meer in deze staat zou zijn. Wat zou er dan allemaal mogelijk worden?
(Overigens, de 3 minuten zijn een indicatie die ik zelf heb bedacht op basis van mijn ervaring, je kunt dit naar eigen inzicht variëren)
We zijn benieuwd naar je ervaringen.
